درباره شروع چاپ سنگي در ايرانيان چاپ تراكت روايات متعددي وجود دارد، اما روايت قويتر اين است كه چاپ سنگي را براي نخستين چاپ تراكت بار ميرزا صالح شيرازي در تبريز راهاندازي كرد. ميرزا صالح كه از سوي دولت چاپ تراكت ايران براي فراگيري هنرهاي جديد به اروپا رفته بود، در بازگشت چاپ تراكت يك دستگاه چاپ سنگي با خود به تبريز آورد كه آن را در سال ۱۲۲۵ هجري قمري راه انداخت. چاپخانه سنگي در مدت كوتاهي در تهران، اصفهان و سپس ساير شهرهاي ايران تاسيس شد و چاپ تراكت بيش از ۵۰ سال تنها روش چاپ در ايران بود و تا اواخر دوره قاجار، هر چه در ايران چاپ ميشد، به روش چاپ سنگي بود. البته هشت سال قبل از ورود چاپ سنگي به ايران چاپ سربي چاپ تراكت راهاندازي شده بود، ولي به علت هزينه و زحمت زياد آن، پس چاپ تراكت از ورود چاپ سنگي، كنار گذاشته شد ولي بعدها در اواخر دوره چاپ تراكت قاجار دوباره استفاده از حروف سربي رايج گرديد.
چاپگر ماتريسي، با حركت انتخوابي مجموعه اي از سوزن ها و ايجاد نقاط تشكيل دهنده يك كاراكتر، چاپ تراكت كاراكتر مورد نظر را چاپ مي كند. مكانيزم چاپگر ماتريسي،چرخشي كارت ويزيت نيست بلكخ در آن از يك رديف تا سوزن استفاده مي شود. چاپگرهايي با تفتيك كارت ويزيت پذيري كم، معمولا از 7 تا 9 سوزن و چاپگرهايي با تفكيك پذيري زياد از 18 تا 24 سوزن استفاده مي كنند. هر چه تعداد سوزن ها بيشتر باشد، حروف چاپ شده به شكل واقعي خود شبيه تر خواهند بود. شكل كاراكتر ها در ROMذخيره مي شوند. ROM تعيين مي نمايد چاپ تراكت كه كدام يك از سوزت ها بايد به نوار جوهر،ضربه تراكت بزنند. فرآيند ضربه در روش هاي سنتي انتقال مركب به كاغظ به كار مي رود. در اين روش، كاغذ، حروف و نوار جوهر با هم پرس مي شوند. چاپگرهاي ضربه اي سوزن ها را به نوار جوهر مي فشارند تا كاراكتر مورد نظر بر چاپ تراكت روي كاغذ چاپ شود. چاپگرهاي ضربه اي، داراي 7، 9، 18 يا 24 سوزن است. اين سوزن ها با سيم پيچ كنترل مي شوند. يك كفشك كه كارت ويزيت در شيار يك ميله استوانه اي در گير است، هد چاپگر را در عرض ناحيه چاپ حركت مي دهد.
فرايندِ تكثير چاپي با سرعت عمل كارت ويزيت بسيار، كيفيّت عالي و آساني كار است. دستگاهي كه عمل ريسوگرافي را انجام ميدهد ريسوگراف ناميده ميشود. اين دستگاهِ رايانهاي و مجهّز به تازهترين رهاوردهاي فنّاوري، كه انواع متفاوتي از آن را شركتهاي بزرگ صنعتي به بازار عرضه داشتهاند، شبيه دستگاه فتوكپي عمل ميكند، اما كار چاپ تراكت دستگاه چاپ را در مقياسي محدودتر انجام ميدهد. شركتها و دفترهاي فني كه به تكثير متن در چندين ده يا چندصد نسخه نياز دارند، احتياج خود را با دستگاه ريسوگراف بخوبي تأمين ميكنند. كتابي كه در چند صد نسخه به شيوة ريسوگرافي تكثير شود، از نظر كيفيت تفاوتي با كتاب چاپ كارت ويزيت چاپي ندارد؛ بويژه آنكه چاپ رنگي هم از طريق آن عملي است.
در سالهاي اخير كيفيت زيراكس به گونة چشمگيري پيشرفت كرده است و از اين رو به اين روش «چاپ فوريگفتهاند. دستگاههايي ساخته شده كارت ويزيت كه ميتواند به طور همزمان نقش را بر روي و پشت صفحه منتقل كند. تكثير كمتر از پانصد نسخه با اين دستگاه, از نظر اقتصادي از چاپ ارزانتر است. تنها اشكال آن را محدوديت اندازة كاغذ (قطع) ميدانند. چاپ تراكت اندازههايي كه اكنون در ماشينهاي زيراكس كاربرد دارد، A3 و A4 است. اين محدوديت در صحافي اوراق تكثير شده مشكل ايجاد ميكند.
با تغييراتي كه در دستگاههاي زيراكس داده ميشود، بر سرعت و انعطافپذيري و امكانات آن افزوده خواهد شد و در آيندة نزديك چاپ كارت ويزيت مطمئناً براي تكثير در مقياسهاي محدودتر كارآمدترين وسيله خواهد بود. از برخي دستگاههاي زيراكس به عنوان «راه ميانبر» ياد ميكنند، يعني راهي ميانة دستگاه تكثير و چاپ.
اين شيوة چاپ، يكي از انواع چاپ كارت ويزيت مسطح ، و هماكنون رايجترين و كارآمدترين، و سريعترين شيوة چاپ در جهان است. مخترعان چاپ افست چاپگران آلمانياند. آنها چون استفاده از سنگ را دشوار ميديدند، پس از كوششهايي در 1834 موفق شدند به جاي لوح سنگي از صفحة فلزي نازكي از جنس آلياژ روي (زينك) استفاده چاپ تراكت كنند. اين روش جديد را زينكوگرافي ميگفتند. بعدها به جاي روي از آلومينيوم استفاده كردند و به شيوة چاپ با آلومينيوم آلگرافي گفتند. شيوههاي چاپ با فلزات در سدة نوزدهم تكامل پيدا كرد تا به ماشينهاي افست امروزي تبديل شد. افست، شيوة چاپ مسطح است كه با انواع گوناگوني از ماشينهاي چاپ كارت ويزيت مختلف انجام ميگيرد. اگر چه ماشيهاي افست از جهات بسيار با يكديگر تفاوت دارند، اصول و روش كار درهمة آنها مشترك و از اين قرار است : نقش، كه روي صفحة نازك و انعطافپذير فلزي ظاهر شده.
چاپ سنگي، كه اروپاييان به آن ليتوگرافي ميگويند، يكي از شيوههاي نستباً قديمي و شناخته شدة چاپ مسطح است. روش كار اين است كارت ويزيت كه مطلب را روي كاغذ لعاب داده با مركب چب مخصوص مينويسند، لوحي سنگي را كه كاملاً صيقل خورده و با محلول رقيق اسيدي شسته شده است خشك و گرم، سپس كاغذ نوشته شده چاپ تراكت را خيس ميكنند و روي سنگ برميگردانند و با وسيلهاي ميفشارند. از قسمتهاي رطوبت گرفتة كاغذ، رطوبت به سنگ منتقل ميشود، اما چون نوشتهها بر اثر داشتن چربي، رطوبتي به خود نگرفته است، جاي آنها روي سنگ خالي ميماند و هنگامي كه نورد مركب روي سنگ حركت ميكند، جاي نوشتهها كه رطوبت نگرفته است مركب را به خود ميگيرد و قسمتهاي ديگر كه مرطوب است، بر اثر چاپ كارت ويزيت خاصيت تنافر آب و چربي، مركب جذب نميكند. حال اگر ورق كاغذ را روي سنگ قرار دهند و بفشارند، نقش سنگ يا نوشتههاي مركب خورده به كاغذ منتقل ميشود.
چاپ مسطح به چاپ همسطح و مستوي كارت ويزيت نيز معروف است. در اين شيوه، مركب يا رنگ از وسيله يا رويهاي مسطح به وسيلة مسطح ديگري انتقال مييابد (شكل 3-6). چاپ مسطح نيز پيشينهاي كهن و تاريخي دارد. چاپ تراكت حتي برخي از نقشهاي غارهاي سنگي چيش از تاريخ را كه پيداست از وسيلهاي مسطح بر ديوارة غازها منتقل شده است، گونهاي شيوة چاپ مسطح ميدانند. مصريان باستان براي تزيين تابوتها از نوعي الگو استفاده ميكردند؛ بدين معنا كه الگوهايي به شكل گل و گياه روي تابوتها قرار ميدادند، دور آنها را رنگ ميكردند چاپ كارت ويزيت، و به اين ترتيب نقش را به شيوهاي از شيوههاي چاپ مسطح منتقل ميساختند.
چاپ گود به چاپ گراوري يا فرورفته كارت ويزيت نيز معروف است. در اين شيوه، مركب يا رنگ در قسمتهاي گود يا فرورفته جاي ميگيرد و سپس به صفحة چاپي انتقال چاپ تراكت مييابد(شكل 2-6)؛ فرورفتگيهاي زير غلتك، رنگ يا مركب را ميگيرد و سپس به صفحه كاغذ انتقال ميدهد. سابقة چاپ گود در تاريخ، ظاهراً بيش از ساير شيوههاي چاپ كارت ويزيت چاپ است. نمونههايي از كاربرد اين روش در تمدنهاي باستاني بينالنهرين و ايران پيش از اسلام ديده شده است. روش چاپ گود از حدود اواسط سدة پانزدهم در اروپا رواج يافت.
در اين شيوه، مركب يا رنگ از سطوحي كارت ويزيت كه از اطرافش برجستهتر است، به سطح ديگري منتقل ميشود و به اين ترتيب نقش بر سطح مورد نظر انتقال مييبد (شكل 1-6). برجستگيهاي زير غلتك، رنگ يا مركب را ميگيرد و سپس بر چاپ كارت ويزيت صفحة كاغذ منتقل ميكند. استامپ، كه در همة ادارات ميبينيد، و مهرزدن نامههاي اداري، نوعي روش سادة چاپ برجسته است. دستگاه شمارهزن نيز نوعي دستگاه چاپ به روش برجسته است. دستگيرة اين دستگاه را كه روبه پايين فشار دهيم، شمارهها از نمد مركب خورده جدا ميشود و نقش ارقام را روي كاغذ ميزند. دستگاه چكزني، كه در بعضي از بانكها به كار ميرود و نام و شمارة چاپ تراكت حساب مشتري را روي برگههاي دسته چك ميزند، به شيوة چاپ برجسته عمل ميكند.
نوشته يا نگاشته را ميتوان به شيوههاي كارت ويزيت گوناگون از روي چيزي بر روي چيز ديگري انتقال داد، اما با همة روشها، فنها، دستگاهها و تجهيزاتي كه در جهان موجود است، و با آنكه مادههايي كه براي چاپ به كار ميرود، مانند كاغذ، پارچه، فلز، شيشه، چوب، پلاستيك، بسيار زياد و متنوع است. شيوههاي چاپ در جهان از ابتدا تاكنون، از چاپ كارت ويزيت چند شيوة اصلي، يا به اصطلاح برخي ديگر، از چند فرآيند عمده خرج نيست. در بعضي منابع، شيوههاي چاپ را به سه دسته اصلي تقسيم ميكنند: چاپ برجسته، چاپ چاپ تراكت مسطح، چاپ گود؛ در منابع ديگر به چهار يا شش دسته.